دانشجویان فیزیک دانشگاه محقق اردبیلی

دما معیاری است برای اطلاع از میزان گرمی و سردی مواد و با متوسط سرعت حرکت اتم ها و ملکول های گاز یا یک مایع (به طور کلی یک سیال) رابطه ی مستقیم دارد. برای محاسبه ی دما در گاز ها از ابزارهایی استفاده می کنیم که می توانند سنجه ی مناسبی برای آگاهی ما از سرعت متوسط ذرات آن گاز باشند.

کمیتی هایی مانند فشار و حجم هم از آنجایی که به دما بستگی دارند می توانند سنجه ی مناسبی برای اندازه گیری دما باشند.

 این مطلب در مورد جامدات نیز تقریبا به همین شکل است. در جامدات نمی توانیم به صورت مستقیم متوسط سرعت ذرات را اندازه گیری کنیم و اقدام به اندازه گیری کمیت هایی می کنیم که سرعت با آن ها رابطه دارد و قابل اندازه گیری هستند. برای مثال نوری که یک جسم داغ تابش می کند رابطه ی مستقیمی با متوسط سرعت ذرات آن و در نتیجه دما دارد. تکنیک های مختلفی برای دما سنجی جامدات و سیالات وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می شود.

دما واحد های مختلفی دارد اما آیا واحدهایی مثل سلسیوس یا کلوین یا فارنهایت (مثل کمیتی مانند زمان) یک کمیت مستقل قلمداد می شوند یا کمیتی وابسته هستند (مانند سرعت)؟ دما یک کمیت وابسته است. و خودِ یکای دما با توجه به قانون نیوتن و قوانین ترمو دینامیک از رابطه ی زیر بدست می آید:

در ادامه اطلاعاتی در مورد انواع دماسنج ها ، بازه ی دماسنجی آنها و کاربرد آنها ارائه شده است.

دماسنج کریستال کوارتز
یک روش جدید و بسیار دقیق اندازه گیری دما بر مبنای حساسیت فرکانس تشدید کریستال کوارتز به تغییر دما استوار است .وقتی از زاویه برش مناسب برای کریستال استفاد شود، یک تطابق کاملا خطی میان فرکانس و دما برقرار میگردد. مدلهای تجاری این وسیله از شمارنده های الکترونیکی و دستگاه قرائت رقم نما برای اندازه گیری فرکانس استفاده می کنند.گستره دمایی کار کرد این دستگاه از منفی ۴۰ درجه تا ۲۳۰ درجه سانتیگراد ادعا شده است.

آذرسنج (Optical Pyrometer)
این نوع دماسنج که به آن دماسنج غیر تماسی هم گفته می شود ، بر پایه رنگ نور انتشار یافته از جسم بوده که در نهایت دمای جسم مورد نظر را براساس را اندازه گیری میکنیم این حقیقت که تمامی اجسام سیاه یک اندازه دمایی نور نشان خواهند داد ، نتیجه میگیریم که دامنه کاربردی این نوع دماسنج در دماهای بالای سرخ بوده و برای آهن تقریبا بالای ۵۰۰ درجه سانتی گراد می باشد.